Theo Martínes (2000), Họ xương rồng – Cactaceae bao gồm khoảng 2.000 loài phân bố ở vùng sa mạc hoặc ở những nơi có khí hậu khô. Cây xương rồng chủ yếu tập trung ở Trung Mỹ và Bắc Mỹ mặc dù chúng thích nghi và có nguồn gốc từ Úc, Địa Trung Hải, Đông Phi. Tuy nhiên, cũng có một số ít loài có khả năng thích nghi rộng, sống trong những khu rừng có tiểu khí hậu ẩm ướt.
– Trước đây khoảng hơn một thế kỷ, xương rồng bị nhiều người xem thường, chỉ coi nó là giống cây mọc hoang dã tại các vùng sa mạc mênh mông, quanh năm với biển cát nóng cháy mà các giống cây khác không tài nào sống nổi. Ban đầu, nhiều người thấy đây là giống cây lạ, như ẩn chứa trong thân một sức sống tiềm tàng, có khả năng vượt qua được những điều kiện bất lợi về khí hậu cũng như đất đai nên đem về trồng thử. Nhưng họ cũng chỉ trồng xương rồng làm hàng rào bao quanh nhà để ngăn ngừa trộm đạo, gia súc, trang trí xung quanh nhà….Có nhiều giống xương rồng dùng làm hàng rào như: Barell Cactus, Opuntia Dillenii, Payote,…Có những giống bên trong có chất mủ trắng rất độc hoặc không độc; có giống chứa chất mủ trong như nước lã, có thể uống được…những giống này được lai dần ra thành nhiều giống mới, trở nên những cây kiểng vừa lạ vừa đẹp nên dần dần được nhiều người chọn trồng. Vì lẽ đó nên kiểng xương rồng mới có cơ hội tốt phân tán ra khắp các châu lục. Do xương rồng là cây dễ trồng, dễ nhân giống, nên qua nhiều thế hệ lai tạo, kiểng xương rồng ngày nay đã có rất nhiều giống đa dạng về màu sắc hình dáng. Ngày nay, nhiều quốc gia ở châu Mỹ, châu Phi, châu Âu, và cả châu Á đều đã lai tạo nhiều giống xương rồng tuyệt đẹp, mang dáng vẻ đặc trưng riêng. Chẳng hạn:
+ Ở Argentina tạo được những giống xương rồng đẹp như Abromeitiella, Acanthoxalycium…
+ Giống Hatiora tuy nay đã có mặt ở nhiều quốc gia, nhưng xuất xứ của nó mọi người đều biết chính là ở Brazil.
+ Xuất xứ của kiểng xương rồng Hoya chính tại Autralia.
+ Giống Capiapoa có xuất xứ tại Chile.
+ Ở châu Phi lai tạo được giống Euphorbia, vừa dùng làm hàng rào vừa dùng làm cây kiểng đều đẹp. Giống này thân có 5 khía, to cao, lá hình muỗng nằm phía ngọn, cho hoa đẹp. Tại xứ này, cũng trong họ Euphorbia này còn tạo ra được giống Antiquorum, tục gọi là xương rồng Ông, cây cũng to cao, thân có 3 khía, gai đen, hoa trổ màu vàng. Lọai xương rồng Laetea (cũng thuộc họ Euphorbia) đem trồng vào chậu xem chẳng khác nào cây kiểng bon sai do cây có dáng đẹp, thân thấp có 3 khía, trổ được nhiều cành, trong khi đó các bộ phận lá hoa và gai lại nhỏ, gọn rất xinh xắn.
+ Mexico đã lai tạo ra được nhiều giống xương rồng kiểng nổi tiếng được nhiều nước nhập về trồng như Astrophytum, Beaucarnea, Lamaireocerues, Leuchtenbergia… Mexico còn nổi tiếng với giống xương rồng Ferocactus Wedzenii. Đây là giống cây kiểng lúc nhỏ hình tròn, nhưng khi lớn lên lại có hình trụ với chiều cao đến vài thước. Thân cây không phải chỉ có 5 – 7 khía như nhiều giống xương rồng khác, mà có đến 25 khía sâu, mép khía có nhiều núm nhỏ với chùm lông nhọn hoắt. Đặc biệt trong mỗi chùm gai có chiếc ngắn chiếc dài, mà chiếc dài nhất co thể lên đến 10cm và đầu gai cong lại chẳng khác gì một cái móc câu. Hoa Ferocactus wedzenii có dạng hình chuông, cánh hoa màu vàng cam và mọc ra từ các núm trên ngọn cây. Giống xương rồng này ngày nay đang được nhiều quốc gia trên thế giới nhập trồng với số lượng nhiều, nên nhiều người lầm tưởng về xuất xứ của nó.
+ Giống xương rồng Gymnocalycum nổi tiếng từ Argentina đến Brazil, được gọi là xương rồng hồng ngọc, có giống cho hoa màu trắng, một số giống ra hoa màu vàng. Tùy giống mà hoa có nhiều dạng, như hình ống, hoặc hình chuông, và cũng phát ra quanh ngọn cây. Đây là giống xương rồng hình cầu, thân có màu đỏ phớt xanh, mang 8 khía, trên mỗi khía nổi lên nhiều hằn ngang rất lạ, mép khía có nhiều núm, và mỗi núm có nhiều gai nhỏ hơi cong, màu phớt vàng.
+ Ở Nam Phi lai tạo được các giống xương rồng như Caralluma, Diocorea, Cephalocereus, Cleistocactus, Dolichothele, Echinopsis…
+ Tại nhiều quốc gia khác như Mỹ, Cuba, Island, Somalia, Kenia, Venezuela, Paraguay… đều đã lai tạo những giống xương rồng quí hiếm được nhiều nước ưa chuộng.
– Việc lai tạo ra những giống xương rồng kiểng mới chắc chắn sẽ hứa hẹn ngày càng nhiều hơn, nhằm đáp ứng đúng mức nhu cầu của giới chơi hoa kiểng khắp nơi.
– Ở Việt Nam, từ trước đến nay các nghệ nhân hoa kiểng cũng lai tạo được nhiều giống lạ qua sự chiết ghép, nhưng con số đó cũng chưa thấm vào đâu. Số lượng kiểng xương rồng chúng ta trồng từ truớc đến nay đa số được nhập về từ nhiều nước, trong đó có Thái Lan, dưới dạng cây con và hạt giống.
Thông tin về cây Xương Rồng, Nguồn: Agriviet.com.
